سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان ایرانی است. سرطان پستان سرطانی است که هم در زنان و هم در مردان دیده می شود، اما شیوع آن در زنان بسیار بیشتر از مردان است. به طوری که از هر 8 زن 1 نفر در طول عمرش به سرطان پستان مبتلا می شود و 1 نفر در هر 5 نفر از کسانی که تشخیص داده می شوند زیر 50 سال دارند و حدود دو سوم در سنین بالاتر از 50 سال هستند. سرطان پستان در مردان تنها 1% کل موارد سرطان پستان را تشکیل می دهد.

سرطان پستان و جایگاه آن در دنیا

به دلیل آگاهی های خوبی که در چند سال اخیر شده و همینطور حمایت های مالی که برای پیشبرد تحقیقات در این باره در همه جای دنیا شده، پیشرفت های خوبی در تشخیص و درمان سرطان پستان صورت گرفته. طول عمر افراد با سرطان پستان بیشتر شده و همچنین میزان مرگ و میر نیز کاهش چشمگیری داشته، که همه این ها به دلیل عواملی مانند تشخیص زودهنگام، رویکردهای درمانی جدید در حوزه پزشکی شخصی و همینطور درک عمیق تر اساس این بیماری بوده است.

آشنایی با آناتومی پستان

پستان طبیعی شامل غدد تولید شیر است که با کانال های باریک به سطح پوست در نوک پستان متصل می شود. غدد و مجاری توسط بافت همبندی حمایت می شوند که از چربی و فیبرساخته شده است. عروق خونی، اعصاب و کانال ها و گره های لنفاوی بیشتر قسمت های بافت پستان را تشکیل می دهند. محل قرارگیری سینه در زیر پوست و بالای عضلات قفسه سینه است.

مانند همه انواع سرطان های دیگر، بافت غیرطبیعی که سرطان پستان را تشکیل می دهد، سلول های خود بیمار است که رشد آنها از کنترل خارج می شود. این سلول ها همچنین ممکن است به مکان هایی در بدن منتقل شوند که در حالت طبیعی در آنها یافت نمی شوند. وقتی این اتفاق می افتد، می گویند که سرطان متاستاز داده است.

انواع سرطان پستان

سرطان پستان در بافت پستان، عمدتا در کانال های شیری (ductal carcinoma) یا غدد (lobular carcinoma) ایجاد می شود. که البته در همه انواع مختلف، معمولا همه آنها به عنوان سرطان پستان شناخته و درمان می شوند، حتی اگر اولین باری که تشخیص داده می شود، پس از آن باشد که سلول های سرطانی به سایر نقاط بدن منتقل شده باشند، که در این موارد، سرطان به عنوان سرطان متاستاتیک یا پیشرفته پستان نامیده می شود. اما در کل انواع مختلف سرطان پستان به دسته های زیر تقسیم می شوند:

1. آنژیوسارکوما
2. سرطان با منشا مجاری درجا (Ductal carcinoma in situ ,DCIS)
3. سرطان پستان سه گانه منفی
4. سرطان پستان التهابی
5. کارسینوم لوبولار مهاجم
6. موسینوس کارسینومای پستان (mucinous carcinoma)
7. سرطان پستان مردان
8. بیماری پاژه پستان
9. سرطان پستان عودکننده

سرطان پستان چگونه به وجود می آید

سرطان پستان معمولا با تشکیل یک تومور کوچک و محدود (lump)، یا به عنوان رسوبات کلسیم (microcalcifications) شروع می شود و سپس از طریق کانال های داخل پستان به گره های لنفاوی یا از طریق جریان خون به سایر اعضای بدن گسترش می یابد. تومور ممکن است رشد کند و در بافت اطراف پستان، مانند پوست یا دیواره قفسه سینه نفوذ کند. انواع مختلف سرطان پستان سرعت رشد و گسترش مختلفی دارند – در برخی انواع سال ها طول می کشد تا از پستان خارج شوند، و در برخی دیگر به سرعت رشد می کنند و به بافت های دیگر گسترش می یابند (متاستاز می دهند).

سلول های سرطانی پستان، حتی اگر در یک عضو دیگر باشد، باز هم سلول های سرطانی پستان هستند. بیایید با یک مثال موضوع را بازتر کنیم، به عنوان مثال، اگر سرطان پستان به ریه های شما گسترش یابد، این بدان معنا نیست که شما سرطان ریه دارید. اگر چه سرطان پستان می تواند به هر بخشی از بدن شما گسترش یابد، اما مکان هایی خاصی وجود دارد که احتمال بیشتری برای رفتن وجود دارد، از جمله گره های لنفاوی، استخوان ها، کبد، ریه ها و مغز.

برخی از این توده ها خوش خیم (غیر سرطانی) هستند، اما برخی از آنها می توانند بدخیم (سرطانی) باشند. تنها راه مطمئن برای تشخیص بین توده خوش خیم و سرطانی این است که بافت توسط یک متخصص بررسی شود.

علت های سرطان پستان؟

اگر چه علت دقیق سرطان مشخص نیست، اما عوامل خطر اصلی را می توانیم برشمریم. با این حال، 70٪ از زنان مبتلا به سرطان پستان هیچ فاکتور خطر شناخته شده ای ندارند. از مهم ترین عوامل ابتلای به سرطان پستان می توان به سن و سابقه خانوادگی اشاره کرد. خطر برای زنانی که دارای توده های خوش خیم پستان هستند کمی افزایش می یابد و برای زنانی که قبلا سرطان سینه، اندومتر، تخمدان یا سرطان روده بزرگ داشته اند، به طور قابل توجهی افزایش می یابد.

سرطان پستان نیز مانند همه سرطان های دیگر حتما ژنتیکی است اما کاملا ژنتیکی نیست، و عوامل محیطی بسیاری در ایجاد آن دخیل هستند. و درواقع ژنتیک و محیط با هم برای هر فرد در طول زندگی اش یک ریسک خطری را ایجاد می کنند.

عوامل ژنتیکی دخیل در ایجاد سرطان پستان

• جنس
• سن
• نژاد
• تاریخچه خانوادگی و عوامل ژنتیکی
• تاریخچه سلامت شخصی
• تاریخچه قاعدگی و باروری:
  
  • قاعدگی زودرس (قبل از 12 سالگی) و یائسگی دیررس (بعد از 55 سالگی)
• جهش های خاص داخل ژنوم:
  
  • جهش در ژن های خاصی مانند BRCA1 و BRCA2
• تراکم بافت پستان
  
  • بافت متراکم پستان احتمال سرطان را بالاتر برده و امکان تشخیص را سخت تر می کند.

سبک زندگی و عوامل محیطی دخیل در سرطان پستان:

• عدم فعالیت بدنی
• رژیم غذایی نامناسب
• چاقی یا داشتن اضافه وزن
• مصرف الکل
• تابش اشعه به قفسه سینه
  • پرتودرمانی سینه قبل از سن 30 سالگی می تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد.
• درمان جایگزینی هورمونی (HRT)
  • درمانی که در مواردی مانند یائسگی تجویز می شود و خطر ابتلا به سرطان پستان و همچنین خطر تشخیص سرطان در مراحل بالاتر را افزایش می دهد.

علائم و نشانه های سرطان پستان

اولین نشانه سرطان سینه در اغلب موارد، یک توده در سینه (معاینه فیزیکی و دستی)، یا یک ماموگرافی غیر طبیعی است. مراحل سرطان پستان شامل چندین مرحله است که از مرحله اولیه (که قابل درمان است) تا مرحله متاستاتیک پستان که انواع درمان های مختلف برای آن وجود دارد. البته باید توجه داشت که سرطان پستان در مردان غیرمعمول نیست و باید جدی گرفته شود. و اما برای فهمیدن اینکه به سرطان پستان مبتلا هستیم یا خیر، اولین اقدام خودآزمایی پستان است، که باید خودتان در خانه انجام دهید و به نکات زیر توجه کنید:

• احساس غده یا سفتی در پستان که متفاوت از بافت اطراف سینه باشد.

• تغییر در اندازه، شکل یا ظاهر پستان

• تغییر در پوست پستان، مانند کمرنگ شدن و فرورفتگی در برخی نقاط پستان

• خروج مایع از نوک پستان بدون فشار

• معکوس شدن نوک پستان

• درد مداوم در پستان یا زیر بغل

• تورم در زیر بغل یا اطراف ترقوه

• قرمزی یا چروک شدن و خارش پوست روی پستان

با این حال بسیاری از این علائم ممکن است در اثر تغییرات طبیعی بوده باشد و یا اینکه مشخصه یک وضعیت خوش خیم باشد. اما در هرصورت در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما با پزشک مشورت کنید.

ممکن است بعد از معاینه و مشورت با پزشک، به شما توصیه شود دوباره بعد از یک مدت معین برای معاینه مراجعه کنید، این بدین معنی نیست که شما درحال ابتلا به سرطان هستید، فقط برای انجام بررسی های کامل است و اصلا جای نگرانی وجود ندارد.

کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان

1. داشتن وزنی مناسب
2. اجتناب از مصرف دخانیات و الکی
3. شیردادن مادر به بچه شیرخواره می تواند در کاهش خطر ریسک مادر به سرطان پستان مفید باشد
4. رژیم غذایی مناسب (در این باره برای مطالعه بیشتر به مطلب اهمیت رژیم غذایی در سرطان پستان مراجعه کنید)

درمان سرطان پستان

برای درمان سرطان ممکن است به جراحی، شیمی درمانی، تابش و یا داروهای خاصی نیاز داشته باشید. داروهایی که پزشک برای شما توصیه می کند بستگی به نوع سرطان سینه شما دارد. به عنوان مثال، اگر هورمون استروژن باعث رشد سلول های سرطانی شما می شود، پزشک برای شما دارویی را تجویز می کند که متفاوت از دارویی است که برای افراد دارای سرطان پستان از نوع HER2 (پروتئین خاصی) تجویز می کند.

سرطان چندین مرحله دارد، و براساس اینکه در چه مرحله ای سرطان تشخیص داده شود درمان خاص خود را دارد، و بهترین درمان را موقعی می توان انجام داد که در مراحل اولیه تشخیص صورت گیرد. مراحل سرطان پستان شامل چندین مرحله است که از مرحله اولیه (که کاملا قابل درمان است) تا مرحله متاستاتیک پستان که انواع درمان های مختلف برای آن وجود دارد و معمولا ترکیبی از روش های درمانی روی آنها صورت می گیرد.

روش های درمانی سرطان

1. لامپکتومی (جراحی حفظ پستان)، روشی که جراح تنها بافت سرطانی و مقداری از سلول های سالم اطراف را برمی دارد.
2. ماستکتومی، حذف کل پستان و تمام بافت های اطراف و احتمالا مقداری از بافت های نزدیک سایر اندام ها. که خود این روش هم براساس اینکه سلول های سرطانی گره های لنفاوی و اعصاب را نیز درگیر کرده اند یا خیر، انواع مختلفی دارد.

3. پرتودرمانی، پرتوهای پرانرژی موضعی که برای کشتن سلول های هدفمند سرطانی مورد استفاده قرار می گیرند. بعد از جراحی سرطان پستان، رادیوتراپی می تواند استفاده شود، یا در کنار شیمی درمانی برای سرطان های در مرحله بالاتر استفاده می شود. این درمان دارای عوارض جانبی است که می تواند شامل تورم ناحیه، خستگی یا اثر آفتاب سوختگی باشد.

4. شیمی درمانی

   داروهای شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی که در هر کجا در بدن قرار دارند، مورد استفاده قرار می گیرند. که می تواند به وسیله تزریق آهسته وریدی یا قرص، بسته به نوع دارو، تجویز شود. بعضی اوقات شیمی درمانی بعد از عمل جراحی برای جلوگیری از تکرار سرطان (درمان کمکی) داده می شود. عوارض جانبی شیمی درمانی می تواند شامل افزایش خطر ابتلا به عفونت، تهوع، خستگی و ریزش مو باشد.

5. هورمون درمانی: برخی از سلول های سرطان پستان توسط هورمون های زنانه استروژن و یا پروژسترون فعال می شوند (سرطان های پستان ER و PR مثبت). هورمون درمانی می تواند رشد این تومورهای گیرنده هورمون-مثبت را متوقف کند یا باعث کند شدن سلول های سرطانی شود، و این کار را با محروم کردن این سلول ها از هورمون هایی که نیاز به رشد دارند، انجام می دهد. هورمون درمانی معمولا پس از عمل جراحی داده می شود، اما همچنین می تواند به کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه در زنان با ریسک بالای ابتلا کمک کند.
6. درمان دارویی هدفمند برای سرطان پستان: این نوع درمان جدید است که در آن از پروتئین های خاصی در سلول های سرطانی مثل پروتئین HER-2 استفاده می کنند. درمان های هدفمند می تواند پروتئین HER-2 را از تحریک رشد تومور در سلول های سرطانی که این پروتئین را دارند، متوقف کند. آنها اغلب در ترکیب با شیمی درمانی استفاده می شود.

 درمان های هدفمند عوارض جانبی کمتری نسبت به شیمی درمانی سنتی دارند، زیرا تنها سلول های سرطانی را هدف قرار می دهند. 

منبع: webmd