خلاصه: محققان می‌گویند فارماکوژنومیک می‌تواند به ارائه‌دهندگان در تعیین بهترین درمان‌های ضد افسردگی برای بیماران مبتلا به افسردگی کمک کند و از تجویز داروهایی که می‌توانند اثرات نامطلوب داشته باشند، اجتناب کنند.

منبع: Veterans Affairs Research Communications (۱۲ جولای ۲۰۲۲)

یک مطالعه جدید در ایالات متحده نشان داد که آزمایش فارماکوژنومیک می تواند به پزشکان کمک کند تا از تجویز داروهای ضد افسردگی که با پیامدهای نامطلوب در بیمار اجتناب کنند.

فارماکوژنومیکس مطالعه چگونگی تأثیر ژن ها بر پاسخ بدن به داروها است

محققان همچنین دریافتند که بیمارانی که تحت آزمایش ژنتیکی قرار گرفتند در مقایسه با بیمارانی که تحت مراقبت های معمول بودند، نتایج مثبت بسیار بیشتری داشتند. در طی ۲۴ هفته درمان، گروهی که آزمایش ژنتیکی انجام دادند، علائم افسردگی را با سرعت بیشتری کاهش دادند. تمام بیماران در این مطالعه تشخیص اختلال افسردگی شدید داشت.

علائم این پیامدهای نامطلوب برای سلامتی شامل بی خوابی، از دست دادن اشتها، احساس غم و اندوه و افسردگی و افکار مرگ بر اثر خودکشی است. نتایج در جولای ۲۰۲۲ در مجله انجمن پزشکی آمریکا ظاهر شد.

دکتر دیوید اوسلین، مدیر مرکز بیماری های اعصاب و روان، تحقیقات، آموزش و بالینی VISN 4 (MIRECC) این مطالعه را رهبری کرد. او فکر می‌کند که نتایج این تحقیق پزشکان و متخصصان روان پزشک را تشویق می‌کند تا با رضایت بیمار، از آزمایش فارماکوژنومیک برای کمک به تصمیم‌گیری در مورد درمان بیماری افسردگی استفاده کنند.

حداقل حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از بیماران دارای ژن هایی بودند که با داروهای تجویز شده برای بیماری های اعصاب و روان تداخل می کرد. نتایج حاکی از تأثیر مثبت این آزمایش ژنتیکی بر درمان بهینه بیماری های اعصاب و روان، هرچند کوچک، پزشک ها را تشویق می‌کند تا با آزمایش فارماکوژنتیک این اطلاعات ژنتیکی را دریافت کنند

در سال های اخیر، آزمایش فارماکوژنومیک به عنوان ابزاری برای شخصی سازی انتخاب دارو در هر فرد مورد توجه بیشتری قرار گرفته است و اغلب برای درمان بیماران مبتلا به بیماری هایی مانند سرطان ها و بیماری های قلبی استفاده می شود. بسیاری از جامعه پزشکی امیدوارند که آزمایش ژنتیک بتواند در درمان افراد مبتلا به اختلال افسردگی اساسی نیز مفید باشد.

در حال حاضر، بیشتر آزمایش‌های فارماکوژنومیک بر روی ژن‌هایی متمرکز است که آنزیم‌های CYP450 کبدی را کد می‌کنند، آنزیم هایی که داروها را در کبد انسان متابولیزه می‌کند. در این مطالعه ژنتیک دانان از یک سازه بیوتکنولوژیک از ژن ها استفاده کردند که بر روی سیستم CYP450 متمرکز بود. این مطالعه هشت ژن را آزمایش کرد که شش ژن نقش اصلی در عملکرد انواع آنزیم های کبد داشته اند.

ژن ها چه ربطی به داروهای ضد افسردگی دارند؟

محققان می‌گویند: ژن‌هایی که ما آزمایش کردیم در واقع به افسردگی مربوط نمی‌شوند بلکه این ها ژن های اصلی در مسیر متابولیسم داروها در بدن یک فرد است. برخی از این ژن‌ها باعث می‌شوند داروها خیلی سریع‌تر از حد معمول متابولیزه شوند. برخی دیگر باعث می شوند داروها بسیار کندتر از حد معمول متابولیزه شوند، به این معنی که در نهایت داروی زیادی در بدن خود خواهید داشت.

بیمارانی که در این مطالعه ثبت نام کردند، درمان را با یک داروی ضد افسردگی شروع کردند. این مطالعه شامل تقریباً 2000 بیمار از 22 مرکز پزشکی بود که به طور تصادفی انتخاب شدند، نیمی از آن ها آزمایش فارماکوژنومیک را انجام دادند و نیمی دیگر تحت مراقبت های معمولی قرار گرفتند.

هدف اوسلین و همکارانش این بود که بدانند آیا آزمایش ژنتیکی به بیماران کمک می‌کند تا داروهای کمتری را با تداخلات دارویی دریافت کنند و آیا می توان داروهایی با تاثیرگذاری بالاتر تجویز کنند یا خیر. تداخل داروها و اثرات منفی آن ها بر اساس ژنتیک افراد ژن درواقع ارتباط بین یک دارو و یک واریانت ژنتیکی است که ممکن است بر پاسخ بیمار به درمان دارویی تأثیر بگذارد. داشتن این اطلاعات به ارائه دهنده کمک می کند تا دوز مناسب را برای یک بیمار خاص انتخاب کند.

آیا آزمایش فارماکوژنتیک به شما در انتخاب دارویی که می خواهید برای این بیمار خاص استفاده کنید کمک می کند؟

۱۰۰٪ بله! نتایج این آزمایش شگفت انگیز بوده!

این مطالعه تغییر قابل توجهی در عدم تجویز داروهایی با تداخلات دارویی با ژن یا تداخل متوسط دارو با ژن نشان داد. به طور کلی، ۵۹٪ از بیماران در گروه آزمایش ژنتیک، دارویی را دریافت کردند که هیچ تداخل دارویی-ژنی پیش بینی نشده بود، در مقایسه با ۲۶٪ در گروه کنترل. محققان این تفاوت را «از لحاظ آماری معنی دار و از نظر بالینی معنادار» تعریف کردند.

اوسلین می‌گوید که او با این فکر وارد مطالعه شد که تیم تحقیقاتی چنین تأثیر چشمگیری را در تعاملات پیش‌بینی‌شده دارو و ژن مشاهده نخواهد کرد. او از نتیجه شگفت زده شد. او می‌گوید: در اصل تغییر عمده‌ای در جلوگیری از مصرف از داروهایی که تداخل دارویی-ژنی پیش‌بینی‌شده داشتند، رخ داد.

بیماران برای آزمایش DNA خود از سواب گونه و بزاق استفاده کردند

برخی کلینیک ها از خون‌گیری استفاده می‌کنند. هیچ مزیت یا ضرری برای یکی در مقابل دیگری وجود ندارد. این واقعاً به نحوه پردازش نمونه توسط آزمایشگاه مربوط می شود. سواب گونه، بزاق و نمونه خون رایج ترین منابع DNA هستند. سپس از این نمونه ها برای بررسی چندین ژن بسیار خاص که به متابولیسم داروهای ضد افسردگی و بسیاری از داروهای دیگر مرتبط هستند، استفاده می شود. اما در این مطالعه فقط بر روی داروهای ضد افسردگی مطالعه انجام گردیده است.

نتایج تحقیق بر روی انتخاب بهترین دارویی درمانی برای افسردگی با کمک تست ژنتیک

محققان با بیماران در مورد پیامدهای افسردگی مصاحبه کردند. هر سه پیامد – بهبودی افسردگی، پاسخ افسردگی، و بهبود علائم – گروهی را که آزمایش‌های ژنتیکی را دریافت کردند، تمام نتایج مطلوب بود. همه آن ها در طول ۲۴ هفته از نظر آماری معنی دار بودند، با حداکثر اثر در ۱۲ هفته.

از سوی دیگر به طرز شگفت انگیزی گروهی که نتایج آزمایش فارماکوژنتیک را دریافت کرده بودند، پاسخ سریع‌تری به درمان افسردگی داشتند. واضح است که اگر به ۱۲ هفته در هر سه پیامد نگاه کنید، گروهی که آزمایش ژنتیکی را انجام دادند، روند بهتری در پاسخ و بهبود علائم نشان دادند.

در مطالب تکمیلی، محققان خاطرنشان کردند که وجود اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) در بیماران تأثیر منفی عمیقی بر بهبودی افسردگی دارد. اساساً بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) به داروهای ضد افسردگی پاسخ ضعیفی دادند.

برای مراکز درمانی انجام آزمایش فارماکوژنومیک برای مراجعین خود بسیار سودمند است. نه تنها هیچ خطری برای بیماران در انجام آزمایش وجود ندارد، بلکه هزینه انجام این آزمایش ژنتیک در واقع بسیار کم است زیرا نتایج را می توان در تمام طول عمر بیمار مورد استفاده قرار داد.

شما در مورد آزمایشی صحبت نمی کنید که فقط برای مدت کوتاهی کارایی دارد. نه تنها هیچ خطری برای انجام آزمایش وجود ندارد، بلکه نتیجه آزمایشات ژنتیک تا آخر عمر ثابت است. نمونه گیری تنها با بزاق یا آزمایش خون می باشد. هزینه کم به نسبت کارآمدی آزمایش، ریسک پایین و مزایای متعددی در انجام آزمایش ژنتیک فارماکوژنتیک وجود دارد. به طور کلی، این آزمایش برای بسیاری از بیماران سود قابل توجهی دارد.

انجام آزمایش فارماکوژنومیک در کلینیک و آزمایشگاه ژنتیک ساواژنوم

گزارش حساسیت دارویی (فارماکوژنتیک) ساواسلامت به صورت کاملا شخصی در شما و در ۳۰ صفحه است که حاوی کامل ترین اطلاعات در مورد چگونگی پاسخ ژن های منحصر به فرد شما به داروهای خاص است. گزارش حساسیت دارویی (فارماکوژنتیک) ساواسلامت نشان می دهد که چه داروهایی ممکن است باعث بروز عوارض جانبی در شما شوند یا نه. گزارش شما بر اساس تجزیه و تحلیل مقادیر عظیمی از داده های ژنومی شما است. سپس بررسی ارتباط واریانت های ژنتیکی موجود در داده های ژنومی شما در مقایسه با واریانت های از پیش شناخته شده در علم ژنتیک صورت می گیرد.

واکنش همه ما به داروها متفاوت است و این می تواند به ساختار ژنتیکی منحصر به فرد خودمان برگردد. از آن جا که هر یک از ما بسیار منحصر به فرد هستیم، دارویی که ممکن است برای یک فرد موثر باشد، می تواند برای دیگری بی اثر باشد. همین امر در مورد ایمنی استفاده از داروها نیز صدق می‌کند: دارویی که می‌تواند برای یک فرد بی‌خطر باشد، می‌تواند برای فرد دیگری خطرناک باشد.

توجه داشته باشید که پس از دریافت نتیجه گزارش خود از قطع، کاهش یا افزایش دوز مکمل‌ها یا داروهایی که توسط ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی‌تان برایتان تجویز شده است، بدون مشورت با آن ها خودداری کنید. اگر سؤالی در رابطه با دارو یا مراقبت های بهداشتی دارید، لطفاً مطمئن شوید که فوراً با پزشک یا متخصص مراقبت های بهداشتی واجد شرایط مشورت کرده اید.