دانیال هافمن روی تردمیل خود بود که برای اولین بار درد قفسه سینه غیر عادی را احساس کرد. او به تازگی 2-3 هفته قبل یک دوره ی درگیری شدید با ویروس کرونا رو از سر گذرانده بود. در زمان بیماری علائم بسیاری همچون: سوزش گلو، سردرد، مشکلات گوارشی، سرفه، از دست دادن احساس بویایی، بدن درد، سرخ شدن چشم ها و یک سنگینی بسیار شدید در قفسه سینه را تجربه کرده بود.

اما این درد در قفسه سینه او متفاوت بود، تیزتر و دردناک تر. او در دهه 30 زندگی خود قرار داشت و با توجه به سابقه خانوادگی خود در رابطه با بیماری های قلبی، وی نگران جدیت و خطرناک بودن این درد شد. او همیشه یک سبک زندگی سالم شامل تغذیه متناسب، انجام یوگا و پیاده روی هر روزه را دنبال میکرد اما پس از این تجربه ترس از انجام فعالیت بدنی برای او به وجود آمد.

او گفت “من از این درد ترسیده بودم چون نمی دانستم منشاء آن از کجاست”. پزشک او به سرعت او را به یک پزشک قلب که به طور اختصاصی بر درمان بیمارانی که به تازگی دوره کرونا خود را گذرانده اند اما همچنان علائم قلبی را تجربه می کنند، ارجاع داد.

از اولین ماه های پندمی کرونا، محققین این موضوع را اذعان کردند که کرونا تنها بیماری نیست که ریه ها را درگیر کند، بلکه قلب و عروق را نیز درگیر می کند. جفری برگر، مدیر بخش پیشگیری بیماری های قلبی -عروقی دانشگاه نیویورک می گوید “ما از همان ابتدا متوجه شدیم که لخته شدن خون نقش مهمی را در بروز این ناراحتی های قلبی پس از ابتلا به کرونا بازی می کند”. در این راستا بر اساس گزارشات ارایه شده از بسیاری از مراکز در اقصی نقاط دنیا در مارس 2020، محققان نرخ افزایش یافته ای از لخته شدن خون در بیماران بهبود یافته پس از کرونا را مشاهده کردند که منجر به افزایش حملات قلبی و سکته می شود. حتی اتوپسی ها نیز نشان دهنده وجود لخته های کوچک خون در رگ های اندام هایی همچون کبد و کلیه بود که به راحتی برای پزشکان قابل مشاهده و شناسایی نمی باشد.

امروزه مشخص شده که آسیب های قلبی-عروقی تا زمانی که بدن بیمار از ویروس به طور کامل پاک نشود، از بین نخواهند رفت. در برخی از بیماران، MRI حتی هفته ها پس از پاک شدن بدن از ویروس از کرونا، التهابات ناشی از آن را در بدن نشان می دهد. یکی از مواد شیمیایی داخل بدن که حتی پس از بهبودی مقدار آن بالا می ماند تروپونین است که به خون ترشح می شود و به عضلات قلبی آسیب وارد می کند.

نکته جالب در رابطه با خانم دانیال هافمن این هست که حتی در معاینات پزشکی قلب او همه چیز نرمال نشان داده شد. با این که هنوز پس از انجام یوگا به قدری نفس او تنگ می شد که بدون نشستن در بین راه قادر به پیاده رفتن به مقصد خود نبود. پس از گذشت 1 ماه از بهبودی او از کرونا به صورت رندوم علایم تپش قلب او نیز به صورت رندوم ظاهر شدند.

بسیاری از افراد که حتی دوره خفیف بیماری کرونا را از سر گذراندند و یا حتی برخی از افرادی که علائم را هم نشان ندادند نیز گزارشاتی مبنی بر ناراحتی های قلبی طولانی مدت همچون تپش قلب، درد قفسه سینه، تنگی نفس و خستگی شدید را پس از گذراندن دوره بیماری گزارش کرده اند.

دکتر جیمز دلموس پزشک متخصص قلب دانشگاه تگزاس و عضو انجمن قلب آمریکا می گوید “هیچ شکی در این که این افراد به طور واقعی از این علائم رنج می برند وجو ندارد. سوال اینجاست که آیا ممکن است این علائم ناشی از آسیب هایی در قلب باشد که ما تاکنون آن را شناسایی نکرده ایم؟”

چگونه کرونا به سیستم قلبی-عروقی حمله می کند؟

در ابتدای سال 2020 پزشکان متوجه شدند که استفاده از رقیق کننده های خون در این افراد تا حدودی مانع از لخته شدن خون در عروق و باعث افزایش شانس بهبودی در بیماران مبتلا به کرونا می شود. اما متاسفانه میزان لخته های خون کشنده بیشتر از آن است که تنها بتوان بر استفاده از داروهای رقیق کننده خون تکیه کرد و 1 نفر از 4 نفر از بیماران بر اثر این ناراحتی های قلبی فوت می شوند و یا نیازمند جراحی ها و درمان های سنگین می شوند.
در 5 تا 10 سال اخیر محققان دریافته اند که پلاکت ها نقش مهمی را در ایجاد لخته خون و التهاب در سایر بیماری ها همچون ایدز، پسوریازیس، لوپوس و آرتریت روماتویید دارند. در واقع پلاکت ها سلول های دایره ای شکل کوچکی هستند که که با اتصال به رگ های آسیب دیده و تشکیل لخته مانع از خون ریزی بیشتر می شوند. به همین دلیل محققین بر روی ارزیابی نقش این سلول ها در لخته های خون ایجاد شده مرتبط با کرونا تمرکز کردند.
نتایج حاصل از تحقیقات بسیار حیرت انگیز بود و بسیار دور از چیزی که انتظار آن می رفت. انگار چیزی تمام ساختار ژنتیکی این سلول های پلاکت را به طور کل تغییر داده بود. در یکی از مطالعات چاپ شده در ژورنال Science Advances نشان داده که ویروس وارد سلول های مگاکاریوسیت می شود، سلول های مغز استخوان که سازنده سلول های پلاکتی نیز هستند. سلول های مگاکاریوسیت آلوده شده با کرونا منجر به ایجاد پلاکت هایی می شوند که ژنتیک آن ها دچار اختلال شده و در نتیجه آن فعالیت آن ها به صورت نا به جا افزایش یافته و سیگنال های پروتئینی را از خود ساطع می کنند که دیواره عروق را ملتهب، چسبنده و گاهی حفره در دیواره ایجاد می کند. در نهایت عروق مستعد تر به ایجاد لخته خون می شوند و آن را در سرتاسر بدن پخش می کنند.
حفرات ایجاد شده در عروق باعث نشت کردن خون و سایر مواد شیمیایی به بخش هایی از بدن می شود. این خود باعث به را افتادن آبشاری از وقایع می شود مانند مشکل تجمع مایعات در ریه ها که در بسیاری از افراد با شدت ابتلای بالا به کرونا دیده شده و سایر مشکلات در اندام های کبد، کلیه و بالطبع قلب به وجود می آید.

علائم و عوارض قلبی کرونا پس از درمان

با این وجود همچنان ارتباط مشخص عروق آسیب دیده با ناراحتی های قلبی در بیماران بهبود یافته از کرونا روشن نگردیده است. ویروس قادر است از روش های مختلف و پیچیده وارد عمل شود که به راحتی قابل ردیابی نیست. حتی تا به امروز نیز پزشکان علامت های آسیب دیدگی قلب را در بیماران بهبود یافته از کرونا مانند میوکاردیسیت، التهاب عضلات قلبی یا میزان بالای تروپونین را حتی پس از ماه ها از بهبودی می بینند.
پزشکان اعتقاد دارند که غیر طبیعی نیست که ویروس منجر به این التهاب شدید می شود که بقایای آن پس از ریکاوری بیماران، به خصوص در بیماران با شدت متوسط و بالای ابتلا به کرونا، نیز ایجاد مشکل می کند. موضوع نگران کننده بیمارانی هستند که علایمی از بیماری را نشان نداده اند یا بیماری در آن ها بسیار خفیف بوده است، شامل کودکان. اما ناراحتی های قلبی در آن ها نیز پس از بهبودی از کرونا به وجود آمده است.
بر اساس نتایج منتشر شده در سپتامبر 2020، ریسک میوکاردیتیس در بیماران بهبود یافته از کرونا حدود 16 برابر بالاتر است. برخی از بیمارانی که از تپش قلب شکایت می کنند. در بررسی توسط مانیتورهای ارزیابی کننده ریت تپش قلب، نتایج نرمال را نشان دادند. پس با این تست ها نمی توان تمام داستان را آشکار کرد. اما با نگاه عمیق تر مشخص شد که الگوی تپش قلب نامنظم است. درسته که بعد از پیاده روی تپش قلب انسان تندتر می شود اما برای افراد جوان و بیماران ورزشکار افزایش نرخ تپش قلب از 60 به 120 تنها با یک پیاده روی ساده یا به هنگام خواب غیر عادی است.
این افزایش نرخ تپش قلب نشان دهنده این است که ویروس کرونا باعث اختلال در عملکرد سیستم عصبی خودمختار می شود. این سیستم فعالیت های مهمی را همچون تنفس و تپش قلب را کنترل می کند.
بسیاری از افراد پس از بهبودی از کرونا یک خستگی غیرعادی را در انتهای روز احساس می کنند. یکی از فرضیات دلیل این خستگی را پاسخ التهابی بیش از حد بدن بیمار به آلودگی با ویروس کرونا می دانند. زن ها نسبت به مردان این خستگی پس از بهبودی را بیشتر تجربه می کنند و در نتیجه حدس زده می شود ارتباطی بین هورمون های جنسی با این پاسخ التهابی وجود دارد.
پزشکان به دنبال یافتن راه درمانی هستند که قادر به کاهش شدت ابتلا به کرونا و ناراحتی های قلبی پس از بهبود است. یکی از روش هایی که به خوبی جواب داده است بررسی وضعیت بیماران در یک جلسه با حضور متخصص قلب و مشاوره ژنتیک متبحر در ناهنجاری های قلبی-عروقی و پزشک متخصص ژنتیک پزشکی است، تا تست ها و ارزیابی های لازم پیش از رسیدن بیمار به وضعیت خطرناک صورت پذیرد.

در حال حاضر کلینیک و آزمایشگاه ساواژنوم این امکان را برای مراجعین فراهم آورده است تا از این خدمات استفاده کنند. متقاضیان برای دریافت وقت جلسه مشاوره می توانند با شماره های کلینیک در تماس باشند.