فشار خون در دوران بارداری
از سری مواردی که میتواند بر سلامت شما وجنین اثر بگذارد فشارخون بالاست. خبر خوب این است که این عارضه هم مانند بقیه موارد قابل پیشگیری است.
حتما شما با تعریف فشار خون آشنایی دارید، بهتر است در قدم اول با تفسیر دوعددی که همیشه طی بررسی فشار خون با آن رو‌به‌رو هستید، آغاز کنیم.
فشارخون سیستولیک
اولین فشای که از انقباض قلب به دیواره رگ‌های شریانی وارد می‌شود فشار سیستولیک است که بصورت نرمال در افراد باید ۱۲۰ میلی متر جیوه یا کمتر از آن باشد.
فشارخون دیاستولیک
زمانی که قلب شما در حالت استراحت است وهنوزضربان بعدی شروع نشده است . در واقع بیانگر میزان فشار خون در سرخ رگ‌هاست. در حالت استراحت درافراد نرمال باید۸۰ میلی متر جیوه یا کمتر باشد.
اگر میزان فشار خون شما ازاین میزان بالاتر باشد شما دچار افزایش فشارخون هستید ومهم ترین اقدامی که باید انجام دهید این است که حتما قبل ازاقدام به بارداری در این زمینه با پزشک خود مشورت بفرمایید.
بسیاری از شما قبل از زمان بارداری ممکن است فشار خون نرمالی داشته باشید ولی از آنجایی که دراین زمان تغییرات وسیعی در بدن شما در حال رخ دادن است طبیعی است که موارد این چنینی رخ دهد.
در دوران بارداری بدن شما دستخوش تغییرات فیزیولوژیکی زیادی می شود که برای رشد جنین بسیار حیاتی است. یکی از این تغییرات که بسیار ضروری است افزایش حجم کل خون است که توسط کلیه با افزایش بازجذب سدیم و آب صورت می‌گیرد. این افزایش میزان حجم خون به مقدار ۴۵ درصد است و باید به سراسر بدن توسط قلب پمپاژ شود. بطن چپ (سمت چپ قلب که مقدار قابل توجهی پمپاژ می کند) ضخیم ترو بزرگتر می شود تا با این مقدار خون اضافی سازگار شده و با قدرت بیشتری خون را پمپاژ کند.
کلیه ها هورمون وازوپرسین بیشتری ترشح می کنند. هورمون وازوپرسین که هورمون ضد ادراری نیز نامیده می شود وظیفه حفظ تعادل مایعات بدن را دارد و با تنگ کردن عروق میتواند درافزایش فشار خون نقش داشته باشد.
علائم فشار خون بالا چیست؟
بهتر است بدانید فشار خون بالا در اکثر افراد مبتلا علائم به خصوصی ندارد حتی اگر مقداراین فشار خون به میزان خطرناکی برسد. شما می توانید برای مدت طولانی دچاراین عارضه باشید ولی کاملا از آن بی اطلاع بمانید. پس ضروری است به صورت دوره ای و مرتب حتما فشار خون را بررسی نمایید.
بیشترین علائمی که ممکن است در اثر تغییرات فشارخون تجربه کنید شامل :
- سردرد شدید
- تنگی نفس
- تاری دید و مشکلات بینایی
- ضربان قلب نامنظم
چند نوع فشارخون بالا قبل، حین و بعد از بارداری وجود دارد؟
لازم است بدانید فشارخون بالا خود به سه دسته تقسیم می شود که پزشک شما باید این موارد را درنظر داشته باشد:
فشار خون مزمن
فشار خون مزمن براساس استاندارد های جهانی فشارخون سیستولیک ≥۱۴۰ میلی متر جیوه و/یا فشار دیاستولیک ۹۰ میلی متر جیوه قبل از بارداری یا قبل از هفته ی بیستم بارداری تعریف شده است. به طور کلی تخمین زده شده است فشارخون مزمن در ۳ تا ۵ درصد بارداری ها وجود دارد. دو فاکتوری که می تواند روی فشار خون مزمن در شما تاثیر بگذارد چاقی و سن بالا هنگام بارداری است. بنابراین اگر شما دچار فشار خون مزمن هستید باید به صورت مداوم تحت نظر پزشک باشید.
فشار خون بارداری
به فشار خونی اطلاق می شود که بعد از هفته ۲۰ بارداری ممکن است دچارش شوید. ممکن است نگران کننده برسد اما دراین نوع فشار خون دفع پروتئین در ادرار و آسیب به اندام‌ها مشاهده نمی‌شود. اگر دچار این نوع فشار خون هستید معمولا به صورت هفتگی برای اطمینان از نظر اینکه علائم به سمت فشارخون پره اکلامپسی سوق پیدا نکند یا فشار خون بالا نباشد تحت نظر پزشک قرار بگیرید.
پره اکلامپسی/ اکلامپسی
ممکن است شما فشار خون نرمال داشته باشید ولی به صورت ناگهانی از هفته ی بیستم بارداری دچار افزایش فشار خون همراه با دفع پروتئین و آسیب به اندام هایی مثل کلیه،کبد وحتی مغز شوید. البته ناگفته نماند افرادی که فشار خون مزمن دارند نیز ممکن است دچار این عارضه شوند. پره اکلامپسی تقریباً ۱ مورد از هر ۲۵ حاملگی را در ایالات متحده تحت تأثیر قرار می دهد و کسانی که آن را تجربه می کنند در معرض خطر ابتلا به فشار خون مزمن و بیماری قلبی عروقی در آینده هستند.
علائم پره اکلامپسی چیست؟
- سردرد شدید مداوم
- تغییر در دید و بینایی
- حالت تهوع و استفراغ
- افزایش وزن ناگهانی
- مشکلات تنفسی
- درد در ناحیه بالای معده
- افزایش پروتئین در ادرار
چه فاکتورهایی ممکن است شما را در معرض پره اکلامپسی قرار دهد؟
- سابقه پره اکلامپسی در بارداری قبلی شما یا درافراد نزدیک خانواده
- چندقلوزائی
- سابقه بیماری های کلیوی در شما یا خانواده
- دیابت
- بیماری های خودایمنی مانند لوپوس یا SLEو…
- BMI یا شاخص توده بدنی بالای 30
- سن بارداری ۳۵ سال به بالا
اکلامپسی
اکلامپسی یک عارضه نادر اما در جدی در افراد باردار مبتلا به پره اکلامپسی است. اکلامپسی زمانی رخ می دهد که فرد مبتلا به پره اکلامپسی در دوران بارداری دچار تشنج یا کما شود. خبر خوب این است که این عارضه ی نادر، هرچند بسیار خطرناک است ولی فقط در ۳% افراد مبتلا به پره اکلامپسی ممکن است رخ دهد.
سندرم HELLP چیست؟
در موارد نادر ممکن است زنانی که دچار پره اکلامپسی یا اکلامپسی هستند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سندرم HELLP قرار گیرند. سندرم HELLP به علت افزایش ریسک خونریزی کبدی و اختلال در لخته شدن خون یک وضعیت اورژانسی به شمار می آید و با علائمی مثل احساس درد در شکم و قفسه سینه بروز می کند.
H: گلبول های قرمز خون دچار تجزیه می شوند که به آن همولیز می گویند.
EL: افزایش آنزیم های کبدی که نشان دهنده آسیب به سلول های کبدی است.
LP: وظیفه پلاکت متوقف کردن خونریزی است که در این سندرم کاهش می یابد.
سندرم HELLP چه عوارضی برای من دارد؟
- نارسایی کلیه
- تجمع مایع در ریه که ادم ریوی هم گفته می شود و باعث مشکلات تنفسی می شود
- خونریزی یا نارسایی کبد
- جداشدن جفت
جفت به دیواره رحم می چسبد و غذا و اکسیژن جنین شما را تامین می کند. اگر جفت به صورت جزئی یا کامل قبل از تولد جدا شود ممکن است جنین شما اکسیژن و مواد غذایی کافی را در رحم دریافت نکند. بدین ترتیب این وضعیت جز موارد اورژانس پزشکی تلقی می شود و باید به سرعت با پزشک معالج خود تماس بگیرید یا به بیمارستان مراجعه کنید.
سندرم HELLP چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر علائمی از موارد ذکر شده وجود داشت در اولین قدم دچار استرس نشوید و با پزشک خود مشکلات را مطرح کنید. پزشک شما با بررسی آزمایش خون و بررسی سطح پلاکت و آنزیم های کبدی و بررسی سیتی اسکن از کبد شما از وضعیت شما و جنین آگاهی پیدا می کند. خوب است این نکته را در نظر داشته باشید که این سندرم در افرادی که مبتلا به پره اکلامپسی و یا اکلامپسی دچار هستند ممکن است به صورت نادر رخ دهد، بنابراین پزشک شما با چکاپ مداوم شما به این نکات واقف است.
تاثیرات فشار خون بالا در دوران بارداری روی جنین چیست؟
مشکلات فشار خون بارداری روی مادر:
- زایمان زودرس
- سکته
- حمله قلبی
- ادم ریوی
- سزارین
مشکلات فشار خون بارداری در جنین:
- نوزاد زودرس : به علت فشار خون بالای مادر زودتر از ۳۷ هفتگی به دنیا می آید
- رشد کم جنین : ممکن است در اثر فشار خون بالای مادر مواد مغذی و اکسیژن به صورت کافی به جنین نرسد.
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- مرگ نوزاد
اگر دچار فشار خون بارداری باشم باید چه کاری انجام دهم؟
قبل از اقدام به بارداری اگر سابقه ی فشار خون بالا در خانواده دارید با پزشک خود حتما صحبت کنید تا به شما در برنامه ریزی بارداری کمک کند. صحبت با پزشک و انجام چکاپ های قبل از اقدام به بارداری به شما این شانس را می دهد که اگر داروی خاصی استفاده می کنید تحت نظر پزشک به دارویی بی خطر برای بارداری شما تغییر پیدا کند. در طول بارداری پزشک و ماما شما به صورت مرتب فشار خون شمارا چک میکنند تا به شما و جنین آسیبی وارد نشود.
اگر در زمان بارداری دچاراین عارضه شدید درابتدا استرس خود را کنترل کنید چون شما اولین نفری نیستید که با این مشکل روبرو شده است و قرار نیست همه ی عارضه های ذکر شده به وجود بیاید. در قدم بعدی حتما با پزشک خود در اولین فرصت صحبت کنید و اگر لازم است سبک تغذیه یا زندگی خود را تغییر دهید.
- چکاپ های دوره ای خود را به صورت مرتب طبق گفته ی پزشک انجام دهید .
- اگر برای کنترل فشارخون نیاز به دارو دارید با مشورت پزشک داروی موردنظر را انتخاب کرده و به صورت مرتب مصرف کنید.
- بهتر است در این دوره غذاهای سالمی که حاوی سبزیجات فراوان و غذاهای غنی از پتاسیم، فیبر و پروتئین است مصرف کنید و ازمصرف غذاهای حاوی نمک (سدیم) و چربی بپرهیزید. مصرف میوه و آب می تواند کمک کننده باشد، اما حتما از متخصص تغذیه دراین زمینه کمک بخواهید که رژیم غذایی متناسب با وضعیت بدنی شما را طراحی کند.
- در دوران بارداری افزایش وزن طبیعی است ولی عوامل خطر رایج فشار خون بالا مانند چاقی را می توان از طریق رژیم غذایی و ورزش به حداقل رساند. برنامه ورزشی سبک متناسب با وضعیت تان را به صورت روزانه در برنامه خود قرار دهید.
- از مصرف سیگار و الکل بپرهیزید.
- خواب کافی برای حفظ سلامت شما و جنین الزامی است. میزان خواب ناکافی با افزایش مشکلات قلبی و فشار خون مرتبط است.
ممکن است در بعضی مواقع بعد از زایمان فشار خون شما همچنان به حالت طبیعی برنگردد. در این مواقع ضروری است حتما با پزشک در این زمینه صحبت کنید و اگر اقدام پزشکی نیاز است تحت نظر پزشک انجام دهید.
ساوا مگ
مجله تخصصی ژنتیک
